‘Ik wil dat je naar me luistert’. Komt die zin je bekend voor? Natuurlijk! Je spreekt het vast met regelmaat uit. Of je hoort het. Maar wat bedoelt iemand eigenlijk als hij of zij zegt dat je moet luisteren?
Horen, luisteren, gehoorzamen
Soms bedoelen we ook letterlijk dat iemand moet luisteren. Eerst horen: de klanken komen via de oren binnen. Daarna luisteren: begrijpen wat er gezegd wordt. So far, so good. Maar vaak gebruiken we het woord luisteren heel anders, in de betekenis van gehoorzamen. Als je een vader over zijn zoon hoort zeggen: ‘Hij luistert niet’, dan bedoelt hij waarschijnlijk dat het kind niet doet wat hij zegt. Hij gehoorzaamt niet.
Als een leidinggevende tegen zijn team zegt ‘er is ook niet naar me geluisterd’, dan bedoelt hij ‘jullie hebben het niet gedaan zoals ik het heb gezegd’. De boodschap is heel simpel: je hoeft niet zelf na te denken, je moet gewoon doen wat je opgedragen wordt. Dat heeft met machtsposities te maken. De vader staat boven het kind, de leidinggevende boven het team.
Gehoorzaam me
Ik pleit voor helderheid in het juiste gebruik van een simpel woord als ‘luisteren’. Als we met zijn allen in ons dagelijks leven het woord ‘luisteren’ vervangen door ‘gehoorzamen’ wanneer je wilt dat iemand doet wat je opdraagt, laat dat niets aan duidelijkheid te wensen over. En je zult verbaasd zijn hoe vaak je gehoorzaamd wilt worden en hoe veelvuldig je moet gehoorzamen. ‘Luisteren’ klinkt heel vriendelijk, het drukt een vrijblijvendheid uit, die vaak niet wordt bedoeld. Helaas klinkt gehoorzamen heel wat minder fijn en roept het weerstand op.
Zeg maar eens tegen je kind ‘Ik wil dat je gehoorzaam bent.’ Of tegen je team: ‘Jullie hebben ook niet gehoorzaamd’. Begrijp me goed, gehoorzaamd worden en gehoorzamen is soms nodig. Niets mis mee. Anders rennen kinderen zo de weg op en doen teams misschien net het verkeerde. Maar wees dan ook duidelijk over luisteren of gehoorzamen: in dit geval hoef je niet te luisteren, je moet gewoon doen wat ik je zeg. En zoek daar dan wat goede woorden voor, maar niet dat slappe ‘luisteren’.
